Goedenavond inwoners van Albrandswaard, dames en heren, jongens en meisjes,
Welkom bij deze bijzondere dodenherdenking op 4 mei 2020. Bijzonder omdat we morgen 75 jaar vrijheid kunnen vieren maar zeker zo bijzonder omdat dit naar mijn weten de eerste dodenherdenking is zonder publiek op deze plek. We hebben mensen gevraagd vanavond niet te komen en de herdenking vanaf huis mee te maken. Dit alles als maatregelen in de strijd tegen het Coronavirus.
Het is dan ook vanavond hier vreemd stil en leeg. Het is voor ons allemaal een dodenherdenking die we ons leven lang nooit zullen vergeten.
Verhalen om nooit te vergeten. Dat is het thema van deze dodenherdenking, 75 jaar na de bevrijding van Nederland. Een mijlpaal waarbij we ook in Albrandswaard veelvuldig stilstaan.
Het is hard werken om de vrede te bewaken en bewaren. We leven in Nederland én Albrandswaard alweer 75 jaar in vrijheid, daar mogen we heel dankbaar voor zijn. Daar zijn heel veel verhalen over te vertellen. Verhalen die ook mooi naar voren gekomen zijn in de radio uitzending van RTV Albrandswaard afgelopen zondag.
Nieuwe verhalen ontstaan ook juist in deze tijd waarin we strijden tegen het Coronavirus. Verhalen waaruit we hoop en vertrouwen kunnen putten. Verhalen die gaan over initiatieven die ‘het samen doen’ illustreren.
Initiatieven zoals Albrandswaard Helpt.
Maar ook het initiatief van de Oudheidkamer Rhoon en Poortugaal, die een videopresentatie heeft gemaakt van de tentoonstelling ’40-’45 in woord en beeld, zodat u vanuit huis de expositie kunt bezoeken.
Initiatieven vanuit de Albrandswaardse supermarkten die zich razendsnel hebben aangepast aan de coronamaatregelen om het voor iedereen mogelijk te maken de boodschappen te blijven doen.
Prachtige initiatieven in de zorg. Zo kon ik in mijn bezoek aan de Hooge Werf zien hoe medewerkers allerlei creatieve manieren bedenken om deze rare tijd draaglijk te maken voor hun bewoners.
Er zijn echter trieste verhalen. Quarantaine, anderhalve meter afstand bewaren, overvolle ziekenhuizen, mensen die sterven zonder geliefden om hun hand vast te houden… het is ook in Albrandswaard de huidige harde realiteit.
Al deze verhalen die nu worden gevormd zullen ongetwijfeld de geschiedenisboeken in gaan.
Vanavond herdenken we traditioneel – burgers en militairen – die in Nederland of waar ook ter wereld zijn omgekomen of vermoord sinds het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog, in oorlogssituaties en bij vredesoperaties.
In Albrandswaard staan we in het bijzonder stil bij de slachtoffers uit onze eigen gemeente. Dat doen wel elk jaar in de beide dorpen bij de beide monumenten. We herdenken de slachtoffers van de razzia’s, waarbij een groot aantal mannen gedwongen werd om in Duitsland te werken. We herdenken de slachtoffers van het bombardement op 10 februari 1941 in Poortugaal. En we herdenken de 7 onschuldige inwoners die, zonder enige vorm van proces, zijn geëxecuteerd na de dood van een Duitse soldaat bij het Sluisje in Rhoon.
Deze verhalen zijn persoonlijk en gaan over mensen die we gekend hebben. Het zijn verhalen die we aan elkaar blijven vertellen. Dat maakt dat we nooit zullen vergeten dat onze vrijheid vanzelfsprekend lijkt, maar dat zeker niet is.
Vanavond herdenken we de oorlogen, morgen vieren we vrijheid. Meer dan ooit besef ik wat een voorrecht vrijheid is.
Nu als gevolg van de coronamaatregelen onze vrijheden noodgedwongen tijdelijk zijn ingeperkt, ervaren we met elkaar hoe kostbaar de vanzelfsprekendheid is waarmee we normaal gesproken kunnen gaan en staan waar we willen.
De coronacrisis vraagt u en mij over onze eigen belangen heen te kijken, om ons in te zetten voor het gezamenlijk belang. Dit ten koste van een stukje van onze eigen vrijheid en dat is niet altijd makkelijk.
Hoe is het geweest in oorlogstijd voor de mensen in Poortugaal en Rhoon. Toen het niet alleen ging om de beperking van de eigen vrijheid, maar zij zich moesten onderwerpen aan de grillen van de vijand. Wat doet het met je als je je moet houden aan een avondklok, als je fouilleringen op straat moet doorstaan, als je constant op je hoede moet zijn en voedsel moet kopen op de bon?
Die verhalen hebben zich ook hier in Albrandswaard afgespeeld. Ze maken duidelijk dat vrijheid een groot goed is, gebaseerd op een kwetsbaar, fragiel evenwicht. Politieke machtsstrijd, wraakgevoelens en ook een wereldwijd actief virus kunnen het verworven recht op vrijheid om voor jezelf te kunnen beslissen onder druk zetten. Het vereist moed en saamhorigheid hierin een weg te vinden die recht doet aan ieders vrijheid én bijdraagt aan ons gezamenlijk belang, namelijk een veilige samenleving.
Op deze dag, 4 mei, staan we stil bij de verschrikkingen uit de tweede wereldoorlog en herdenken we de helden uit Albrandswaard en heel Nederland die tijdens de Tweede Wereldoorlog vochten voor onze vrijheid en daar hun leven voor gegeven hebben.
We herdenken samen in verbondenheid, ieder met zijn eigen herinneringen en gedachten. Met het besef dat er zoveel meer is dat ons bindt dan dat ons verdeelt. Om onze saamhorigheid en respect voor de gevallenen te benadrukken vraag ik u om zo, om acht uur, een kaarsje te branden voor uw voordeur of achter het raam van uw huis en om twee minuten stil te zijn. Met dit beeld van licht, warmte en stilte symboliseren we dat we de oorlogsslachtoffers én de verhalen achter hun heldendaden nooit zullen vergeten.