De Tweede Wereldoorlog speelde zich voor een groot deel in de lucht af. Duizenden geallieerde vliegtuigen sloegen op Nederlandse bodem te pletter, zo ook bij Waalhaven en Hoogvliet. Rotterdammer Gerard Groeneveld schrijft in zijn nieuwe boek Neergestort | Vijftien vliegtuigverliezen in Nederland 1940-1945 over de verwoestingen van deze crashes.
Tijdens de Tweede Wereldoorlog zijn er binnen Nederlands grondgebied tussen de 5.500 en 6.000 geallieerde en Duitse toestellen verongelukt. Over heel Nederland verspreid zijn monumenten opgericht op plekken waar een geallieerd toestel is neergestort. Een gebeurtenis met grote impact op de lokale historie. Achter elk van die verliezen zit een verhaal over de vliegtuigen zelf, maar ook over de mensen die betrokken waren bij deze voor die tijd nieuwe moderne manier van oorlog voeren.
Aan de hand van vijftien van dergelijke verhalen laat dit boek zien hoe genadeloos die luchtoorlog in zijn werk ging. Van de moed van de vliegers, hun geringe overlevingskansen, hun gevangenschap, de pogingen van de Luftwaffe om ze te bestrijden tot het lot van de bevolking die de bommenregen dagelijks te verduren kreeg.
“Aan de ene kant waren de geallieerde bommenwerpers voor veel Nederlanders het zichtbare en hoorbare bewijs dat de oorlog doorging en boden ze hoop op een uiteindelijke bevrijding. Zo beschreef D. Hoogendijk ‘het ‘duizendvoudig zoemen van de Tommies in de lucht’ als ‘Hemelse muziek’ in zijn gelijknamige gedicht en verstond Bloem het motorengeronk van de bommenwerpers als het ‘ruisen der vrijheid’. Veel gevangengenomen geallieerde vliegers konden bovendien rekenen op sympathie van de bevolking. Maar aan de andere kant moeten voor de nabestaanden van de bombardementsslachtoffers gevoelens van sympathie jegens de vliegers van de RAF en de USAAF zwaar zijn gevallen, zo niet onverteerbaar zijn geweest. Voor hen had de uiteindelijke bevrijding onmiskenbaar een rouwrandje.” – uit: Neergestort | Vijftien vliegtuigverliezen in Nederland
Het is uiteraard ondoenlijk om aan alle duizenden crash-verhalen recht te doen in een boek. De vijftien vliegtuigverliezen in Neergestort zijn daarom slechts voorbeelden, verspreid over de oorlogsperiode en locaties. Met tekst en beeld maakt Groeneveld duidelijk hoe veelomvattend en indringend de luchtoorlog in Nederland is geweest. Om dat verleden sterker dichterbij te brengen heeft colourist Jakob Lagerweij iedere zwart-witfoto waarmee een hoofdstuk begint, ingekleurd. Dat maakt het voor de lezer nog makkelijker om zich in de tijd te verplaatsen. Het verleden in kleur, zoals de tijdgenoten het toen ook moeten hebben gezien.